Selasa, 20 November 2012

Donge Sunda geus hampir kapupus.


  Jadi jauh2 keneh kumaneh geus kajudi bakal pikitueun, memang kitab teh ku 3atnainten geus dimus-nahkeun ku jalan diduruk. Tapi sabenernamah eta ukur sabagean, sarta nu geus didurukteh eusina-mah geus diteuleuman kalawan sampurna.
  Kiwari geus euweuh panghalang deui pikeun manehna neruskeun ngulik eusi kitab Raja Kalong. Sarta kiwari nu baris diulikteh tingkat ka 6. Sarta kabehna 8 tingkat, jadi tilu tingkat deui manehna baris nepi katahap pamungkas.
  Dicaangan ku lampu taplok manehna mimiti mukaan eta kitab, kabeh dieunakeun geus taya jurus silat. Tapi tapabrata jeung tirakat, dibarengan ku nedunan ruopa2 sa-rat luyu jeung pituduh eta kitab.
  'Tahap ka 6. Bab 1 hirup dikulilingan *mba satya, ibarat suku jeung leungeun moal bisa papisah.'
  Kitu ceuk piduh eta kitab, Ang-kawijaya tuluy maca deui bab sa-terusna.
  Sarat mutlak anger nyaeta nga-butuhkeun getih jabangnaya nu karek umur 5 poe, Angkawijaya nu memang geus sagala2na teu ieuh jadi kaberatan, poe eta manehna tuluy mukaan satiap lambarna. antukna rengse nepiken kapamungkas tingkat ka 6. Intina tinggal ngalsanakeun bae prak-prakannana luyu jeung pituduhna eta kitab.***TAMAT.

  Beja ngenaan munculna siDurja-na lumbut hideung geus mangkin ngaresahkeun sakumna rahayat jawa dwipa mangsa harita. Utama
na nu keur meujeuhna bulan alaeun jeung nu boga orok umur mimingguan.
  Tapi meh hampir sawindu leuwih
eta jurujanateh teu kadenge deui bejana. Kiwari nukeur jadi bahan gunjinganteh ku sepak terjangna gorombolan Topeng Iblis, nu teu weleh ngaganggu nu keur pareng lalar liwat.
  Lamun baheulamah ngan saukur megat rombongan sodagar jeung seba, ayeunamah mimiti turun gunung ngaranjah pilemburan. Loba rahayat nu jadi korban kabiadaban jeung kaganghasanana.
  Sabenerna pihak karajaan lain teu ngayakeun hojah, tapi sakalieun dilacak eta gorombolan linghas luar biasa. Hese diteang tempat jeung padumukannana, iba-rat nu boga mata jeung puluhan pasang ceuli.
  Tug ahirna kanjeung pRabu lang-langbumi ngumpulkeun para ksatria karton jeung para senapti nagara, kalebet Benteng Sapta Kadton, nu dikomandoan ku Aryajalu hurip.
  Kanjeng Prabu calik dina korsi gading gilang kancana. Kiwaeuna sang panasehat ajimatri sarta katuhueunana sang Mangkubumi Wirayuda. Sesana para senapati perang, katut hulu jurit atawa Basandewa.
  Kadangu sang Prabu nyoara, "Sukur bagja kumanjangan, detik ayeuna urang salarea aya dina kasehatan. Najan kitu aya sababa-ra hal nu ngaganggu kanagara urang nu dipikacinta ieu." Hadirin jempling, sang Prabu neruskeun deui sabdana. "Saperti nu geus ka saksian kuurang salarea, kaayeu-nakeun geus muncul dua jurujana. Mun ku urang diantep lain ngan ukur rahayat wungkul nu cilaka. Bisa-bisa nagara urang baris ancur, utamana kutalajakna hiji gorombolan nu ngakukeun gorom-bolan Topeng Iblis." Ditungtungan ku ngaleret ka mangku bumi Wira-yuda.
  Nudileret sungkem laju nyoara, "Numutkeun mata2, eta gorombol-an seueur celi katut matana. Seu-eur para anggahotana nu ngalebur sareng rahayat umum, identitasna sulit dilacak margi teu kagungan ciri mandiri."
  "Naha paman patih uninga ka gegedugna?" Cedok kipatih nyem-bah sarta pokna deui.
  "Saleresna eta gorombolan ukur para bromocorah nu biasa2 bae, kapungkur eta gorombolan dipim-pin ku hiji jalma nu leungeuna bun-tung sereut pigeulangna. Tapi ayeuna manehna geus jadi jalma nomer dua digorombolananana, ceuk selentingan inyana geus ditalukeun ku hiji jalma nu identi-tasna nyamuni tur rahasiah."
  "Ceuk beja gegedugnateh teu weleh ditopeng rupa Iblis naha manehna nu nalukeunnana?"
  "Kana tangtos kitu."
  Kanjeng Prabu unggut2an. Mata-nu moncorong muter, siga nu hayang sidik ka hiji-hijina para hadirin.
  "Pageto siapkeun pasukan sarebu prajurit. Pimpin ku andika senapa-ri, kaula mihareup gorombolan Topeng Iblis bisa dibasmi saganca-ng-gancangna."
  Tilu senapati langsung cungcong nyembah tanda ngestokeun timbal-an Ratuna.
  "Sedeng pasukan khusus nu dipimpin ku Madu, lacak jurujana nu purah nyulikan orok beureum."
  Nudisebitan bieu langsung nyem-bah teu beda ti tilu senapati.
  KiGentur jeung kiCatam memang teu ngabogaan anak buah, tapi duanana oge boga pangaruh kuat meh satata jeung jabatan senapati perang, disebutna oge Sapasang Naga Sundapura.
  "Saprak para pambarontak hasil dimusnahkeun nepi kaakarna, suganteh nagara bisa ngadeg dina kaayaan tentrem. Tapi bet sabalik-na aya bae gangguannana..."
  Jempling taya nu nyoara, paseban nu sakitu lega tur pinuh ku para punggawtwh sepi lir dipajaratan bae.
  Tapi lami kalamian sang panase-hat Raja pangeran Ajimantri nyoara.
  "Alo prabu masing tawekal, beuki luhur tangkal kalapa ngadeg, beuki kuat tiupan kincir maruta."
  "Naha ramasepuh gaduh pamendak?"
  "Masalah gorombolan topeng wadja saena tong dijantenkeun emutan, margi tiasa ngareksak ka-na kasehatan Alo Prabu. Masih seueur hal sejen nu langkung penting, salah sahijina pangogan ti Galuh kamulyan nu hoyong ngalihkeun pura basa kapuncak galunggung. Ieu kedah diemutan, margi saur mata2 urang diditu tos diadegkeun pertahanan nu kacida kuatna."
  "Hhh..." kanjeng prabu ngrahuh, "Sabenerna kaula teu panuju upama purabasa dipindahkeun ka galunggung, tapi upama kaula nga-hahalang inggis matak ppaseaeun. Jadi kirimkeun pangagung, pikeun nyakseni kana pangresmiannana."
  Cedok KiAjimantri nyembah, "Unjuk sumangga gusti, malih teu kudu siitu sieta deui. Wios wa sepuh nyalira nu baris kaditu kangge ngawakilan salira."
  "Mm... candak bae salah saurang senapati, nu tiasa di percanten."
  Panasehat aji mantri mangut bari sungkem.
  "Urusan siTopengIblis, kudu bu-ru2 direngsekeun, sabab bisa ngabahayakeun kana parekonomi-an urang 4unda."
  Salare sembah sungkem tanda ngaestokeun timbalan raja.
  "Lebah dieu, kaula masrahkeun ka paman patih."
  Patih Wirayuda sungkem, laju nyoara.
  "Sagala timbalan yayi prabu, kana tangtos ku paman diestokeun."
  "Nuhun paman patih."
  Nepi kahrita riungan dibubar-keun, para mantri, Hulu jurit katut nu sejena mulang katempatna ma-sing2.
  Isukna ki PatihWirayuda, langsung ngangkir dua senapati perang nu geus pangalaman, kate-lahna Jaya pertala katur kiRaga jaya.
  Teu kacatur kumaha utar-atur jeung. uras-urusna nyiapkeun pasukan.
  Panceg tengah poe bulan Asuji, hampir sarewu prajurit dikerah-keun pikeun ngabasmi gorombolan Topeng Iblis nu teu weleh ngaresa keun nagara.
  Limaratus dipimpin ku Senapati Jayapertala, lima ratus deui dipim-pin ku Senapati Rajajaya. Nu dijugjug leuweung Ganggong, nu pernahna wetaneun gunung Mang-layang. Sakur urang lembur nu pa-reng pasangrok kontan nyarisi, bari arandiprek. Kaget ku barisan prajurit nu ngaleut ngeungkeuy ngabandalet bari samarakta ku pakarang. Kaasup barisan tumbak, panah jeung pedang.
  Dua poe tiharita, pasukan praju-rit tepi kanu dijugjug, nyatana ka suku gunung manglayang. Para prajurit nyieun pasangrahan luareun hiji kacutakan, tenda dug-deg damar kurung katut dsmar sewu geus baranang nyaangan sisi leuweung Ganggong.
  Ceuk tukang suluh nu beurangna ditanya, aya tilu jalan satapak muru kapuncak gunung. Jalan nu kahiji nu kiwari aya hareupeun tenda, jalan kadua pernahna aya disisieun lamping sapanjangna tarahal kubatu sareukeut loba tanjakan jeung tikungan nu kenca-eunana gurawes ku gawir cadas nu nangtawing. Sedengkeun jalam katilu aya dihiji lembur nuimahna masih carang jeung aranggang, sarta jalana rembet ku kakayon, sarta loba pibahayaeunana sabab loba sato laleutik tapi matak mateni. Saperti bayongbong, babakaur geus puguh ari sabangsaning oray jeung lancah mah pating garantung luhureun jalan satapak.
  Kaayaan geus nyerelek kawanci saleureuh kolot, tapi sababaha urang jalma masih galecok nya kaasup senapati Jayaraga jeung senapati jayapertala milu hadir oge para besandawa.
  "Mm- memang kudu berang. Sali-an urang bisa laluasa bagerak, tapi oge nyingkahan hal-hal nuteu dipiharep."
  "Najan kasebut masih aya diwi-layah Sunda, tapi kaayaan diwe-wengkon manglayang estu masih poekeun. Lamun kiAdi boga pami-kiran kitu, Akang satuju."
  Walon kiRagajaya bari mageuh-an angkin. Laju nguyup tuak nu diwadahan dina buah kukuk.
  "Ceuk warta, ieu gorombolan muncul disabudeureun gunung manglayang tug nepi ka Priangan. Kapanan kiRangkasbitung ge diieu weweng kon pisan tinemu ajalnateh"
  "Ceuk beja manehnamah binasa dina kaayaan jadi kesik."
  "Ceuk beja memang kitu, tapi kaula teu percaya kanu takhayul."
  Hiji besan dawa ngengklokan.
  Gorombolan topeng wadja salian ngaganggu nu rek seba upeti, teu jarang maranehna nga-ganggu para saudagar. Malah kiSubangwara nepi kabangkrut pausahaanana gara-gara gagal tina ngalaksanakeun tugas."
  "Padahal kurang kumaha digja-na eta jalma. Sabab inyana boga kaistimewaan husus bawana lahir, inyana mampuh ngarobah barang naon bae saupana kacabak ku dampal leungeuna."
  "Aya bejana kiSubangwara kiwari hirup bumen2, dilemburna."
  Peuting eta para prajurit laleu-reuh, sababaraha urang diantara-na tugur ngawangun hiji barisan. Meh dalapan pojok pasangrahan, dijaraga ku pasukan panah katut tumbak.
  Isukna panyalusuran dimimitian, sababaraha urat prajurit petingan digerakeun pangheulana minangka ngabaladah jalan, sanggeus dina jarama puluhan tumbak kakara mere kode, ku cara ngalempagken apuy cinarekan ka jomantara. Kitu nateh lain di satempat, tapi disatiap jalan nu tadi geus kungsi disebut.
  Sedeng kiJayapertala katut kiRa-gajaya, nunggu laporan dibarak kamiliteran dibaturan ku sababa-raha urang kapercayaanana.
  Panceg manceran salarea sarap-an, dilangit kaayaan mendung loba mega nu ngalet katiup angin dangdarat.
  "Kacirina para prajurit urang can manggihan naon2. Bukti euweuh nu mere tanda boh pasukan garuda, boh pasukan lodaya. Kitu deui pasukan Landak Wesi, estu jempling samasakali."
  "Lamun maranehna mulang, sesa pasukan nu 400 deui, urang kerahkeun pikeun ngabaladah ieu gunung."
  "Bener usulan andika, prajurit. Sabagean ieu gunung urang buk-bak utamana tempat2 suni jeung geueuman."
  "Lamun kutu carana isuk wanci haneuteut moyan, andika sapara-kanca asup kalembur, nginjem rupa2 alat keur ngabukbak leuw-eung mun bisa sakalian ajak urang lembur hususna nu aya disabudeureun ieu gunung."
  Sababaraha urang prajurit langsung nyanggupan. Parat nepi magrig, pasukan nu keur ngabala-dah masih jempling teu nere tanda.
  Tilu poe tiha rita, ngadadak pasukan mulang. para hulu jurit langsung mere laporan, yen hampir sakabeh gunung geus diskasrak luyu jeung misi oprasi.
  "Naha kebon jeung nu jaremet geus diteang?" Kiragajaya lang-sung tumanya.
  "Tangtos teu acan, nanging nu sakira kabukbak ku pedang sareng tumbakmah parantos."
  "Hmm..." kiRagajaya unggut2an. "Engke peuting andika sakabeh nyieun gambaran, tempat mana-mana bae nu geus jeung encan ka-pariksa."
  "Mangga." Ceuk sababaraha urang prajurit.
  "Kamari sababaraha urang prajurit ditugaskeun turun gunung pikeun nginjeng rupa-rupa pakarang. Maksudna keur ngabuk-bak tempat2 geueuman bisi markas gorombolanteh bener2 nya-muni kaayaanana." Senapati Jaya Pertala ngengklokan.
  Peuting eta para prajurit laleureuh, kajaba hulu juritna nu sibuk nyieun gambaran jeung laporan mana-mana bae tempat nu geus disorah jeung dibaladah.
  Sanggeus dambaran ditulis bet matak kaget, sabab loba jalan2 anu muter. Anu brasna kajurang jeung gawir oge teu saeutik. Untung paraprajuritna geus kalatih jadi teu nepi kanimbulkeun korban jiwa.***
  Isuk sorena, kakara para prajurit nu ditugaskeun nginjem rupa2 alatteh datang. Ngan matak hemeng, uarang lembur hiji oge taya nu kabawa.
  "Naon? Jadi maranehna Nolak?"
  Ceuk kiRagajaya katembong kuciwa.
  "Leres. Maranehna keukeuh embung, batan daek maranehna leuwih rela dicameti ku pihak urang."
  "Naon sababna?"
  "Pajarkeun dipuncak gunung manglayang, seueur dedemit sareng silumana. Dianatara mara-nehna tos sering nujanten korban-na, tiasa lebet teu tiasa kaluar."
  "Hhh! omong kosong. Didunya ieu euweuh nungarana dedemit, komo setan katut silumanmah."
  "Tapi buktina kitu, urang lembur kajen dihukum cameti batan kersa ngiring ngabukbak ieu gunung."
  KiRagajaya gogodeg, terus ngaleret kabaturna nyaeta kiJaya-pertala.
  "Sabemerna ieu tempat memang geus dipasangan kurupa2 pitapak. Nutangtuna bae oge dilkukeun ku pihak musuh nyaeta ku pihak gorombolan, kasalahan urang lem-bur nu ngalanto ka ieu gunung tangtu dibayar kunyawana. Sabab eta goromboaln inggis rusiahna bocor tur kanyahoan."
  "Kana tangtos kitu, sun. Tapi mupur kapercayaan, langkung sulit batan mupus jiwana sorangan.
  Jep jempling salarea ngaheneng. Ahirna sanggeus jempling cukup Lila kadenge kiRagajaya nyarita.
  "Ayeunamah kieu bae, Rancana tetep jalan. Ngan tangtu bae tanpa bantuan urang lembur, sok sanajan leuwih lambat tapi pasti mawa hasil."
  "Usahaleun satiap pasukan boga salinan peta ieu gunung, utamana jalan2 nu matak nyasab tur nyilakakeun." Jayapertala ngengklokan.
  Saterusna babadamian leuwih daria, Jayapertala katut kiRagajaya ngatur siasat utamana dimimiti mana pasukan bagerak, jeung tenpat2 mana bae nu kudu disingkahan.

12. Dedemit Gunung Malanglayang.
  Luyu jeung agresi militer, tempat nu sakira jadi kacurigaan mimiti dibukbak. Nurebet dibabadan, nu ngahalangan jalan dituar, Sawareh aya nu digebugan jeung nu diduruk bae oge aya.
  Kocap dihiji pasukan, pasukan tumbak nu kaasup pasukan Loda-ya. Hampir 50 urang kabeneran keur laleureuh, beungeutna areu ceuy, kesangna nyorolok masehan masing2 awkan nu talanjang ti cangkeng kaluhur.
  "HayuN bisi tinggalen."
  Ceuk besandawana bari jeungkat, kelanan pa. Suku cang-kel keneh, tara-tara tisasari.
  SiHulujurit diuk deui, babaturan na geus teu katembong mangkin jauh ninggalkeun maranehna. Sanggeus rada lila sihulu jurit ngajakan deui, "Hayu!"
  "Aneh! Suku jadi baal."
  "Baal kumaha?"
  "Mati rasa."
  Bari nembongkeun bitisna nu ngadadak bareuh.
  Nupareng ningali ting rarenjag, sabab jelas siga kena ku perah sa-bangsa oray, atawa hileud taneuh nu matak mateni.
  "Kacirina andika kakenaan ku peurah, naha tadi teu sadar diseureud kunaon?"
  Siprajurit gogodeg, ku salarea katembong rarayna beureum siga nu muriang.
  SiBesandawa ata hulu jurit nyabut balati, geus kitu dipake nurih suku nu bareuh pikeun meres getihna sangkan racuna kabawa kaluar.
  Getih kontan ngalembereh semu hideung, ngaluarkeun bau nu poha-ra.
  "Enyaan andika memang kena ku perah, tapi hese nangtukeunna naha oray atawa naon. Hanjakal regu mandala geus leuwih tiheula miang jeung pasukan sejena."
  "Terus kumaha?"
  "Naha andika sanggup lumam-pah?"
  "Boro2. Awak ge geus teu puguh rasakeunana."
  SiHulujurit ngahuleng, nusejena caricing sedeng pasukan sejena tangtu geus beuki jauh ninggalkeun
maranehna.
  4anggeus rada lila nghuleng siHulu jurit teu buru nyokot kapu-tusan.
  "Ayeunamah kieu, anter ieu ki Sugal ka pasangrahan, cukup ku tiluan. Sedeng kaula rek terus ngagabungkeun deui diri kapasu-kan kanjeng senapati."
  "Mangga."
  Tilu urang jalma nu ditunjuk nga-manggakuen, hraita keneh kiSugal pada ngabeyeng dikenca katuhu-eunnana. KiDarda ngarenghap narik napas, nenjokeun nu mulang kabarak prajurit.
  "Tiayeuna urang kudu leuwih ati-ati, siSugal pasti kaseureud ku hileud taneuh. Nu dipihariwang, paur nincak langir beureum nu geus dipastikeun hese piubareuna."
  Salarea ngahaminan, bari terus laleumpang rek neruskeun deui lalampahannana.
  Tapi karek oge sababaraha lengkah, dilandeuh aya nu ngago-wok disusul ku sora nu ngagerem lir si3aja leuweung salarea kaget tanpa dikomando langsung jlung-jleng laju lumpat kapalebah datang
na sora.
  Jleng-jleng! Celegedeg. KiDarba nu panheula datang langsung nangtung. Kasampak sugal keur molotot bari nunjuk kalebah balungbang, tilu urang baturna geus teu kasampak, ngan eces geutih ngabayabah manjang siga kaluar dina awak jalma nu disered.
  "Naha siRajaleuweung?" KiDarba tumanya, memeh nembal nusejena tarepi.
  "La...lain...."
  "Ari geus...?"
  Kisugal mulan terus ngelepek ka-paehan. Para prajurit kontan raeng bari jeung silih tanya.
  Siganamah ku siRajaleuweung. coba jaga sawareh didieu, sawa-reh deui milu kakaula."
  Ceuk darba, bari nyiapkeun pedangna. LAJU NGALENGLAH MURU sisi gawir, dituturkeun ku-nusejena.
  Geutih beuki jelas, tumbak jeung tameng ngagaloler bogana nu tiluan tadi. KiDarba tuluy ngaleng-kah bari pinuh kukawas padaan.
  Kadenge dihandapeun gawir sada nu ceplak dibarung kuting ka-leceok,  darba kanu sejena pating tarengo kahandap tapi lebeng teu kaciri naon2. Ukur tungtung batur datar, nonjol dilebah biwir gawir.
  "Kumaha kai?"
  "Teu kaciri nanaon, ukur tonjolan batu datar."
  "Tapi nu ceprak teh, siga datang na lebah dinya?"
  "Keun ku kuring urang teang."
  Hiji prajurit beuki maju, sirahna beuki nolol kabiwir gawir beuheu-ngna dipanjangkeun panasaran naha hewan naon nukeur balakecrakan ngamangsa baturna teh.
  "Kumaha?" kiDarba tumanya. Siprajurit teu nembal, ngan ebreh paromnana ngadadak pias. Awak-na ngadegdeg siga nu kasibat.
  "Naon nu kaciri?"
  Siprajurit teu nembal lalaunan mundur bari diuk satengah ngabebetkeun maneh. Matana molotot, siga nugeus manggihan srtan ditengah poe.
  "Plak! plak!"
  Sanggeus dicabok kakara sadar.
  "Prajurit, nu katingali?"
  "Si... siga... siga..."
  "Siga naon?"
  "Manusa..."
  "Terus naon nu dipiheranna?"
  "Maranehna... maranehna... nga-mangsa tilu... batur.... batur urang!"
  "Hhh! Ngamangsa tilu prajurit urang?"
  "Mu... muhun..."
  "Hhhh! Mustahil."
  "Ma... mangga bae parios."
  Darba ngahuleng, terus neuteup beungeut siPrajurit nu masih sepa. Nusejena teu nyarita, ngan masing-hatena panasaran ku ucapan baturna.
  "Ayeunamah kieu," ceuk Darba, "tilu urang turun pikeun mariksa, sedeng kaula nyiapkeun tumbak keur nangtayungan nu tiluan. Cing kaula rek nanya, naha aya nu sanggup pikeun turun kabalung-bang?"
  "Keun kaula, ki."
  "Kuring ge sanggup."
  Ahirna tilu jalma narangtung, nyangupan kana pamentana kiDar-ba.
  "Hmm... alus. Kaula bangga tur reueus."
  "Naha peryogi uranmere isarah?"
  "Can perlu, ke geus bukti naona kakara urang mere tanda."***

  Disejen tempat ka ciri ratusan prajurit beuki ngasruk, kiwari geus loba leuweung anu lenglang. Loba lahan lega nu asalna kaka-yon nu rembet tur bala, sakurang-kurangna kiwari geus loba jalan anyar mun rek niat naek kapuncak gunung.
  Tapi bener ceuk laporanna para prajurit, yen memang dieta gunung taya tempat nu nyurigakeun. Tong boroning sayangna eta gorombol-an euweuh manusa saurang2 acan, padahal meh hampir nu bala teang nu jembet dipaluruh pon kitu deui guha jeung sedong estuning taya nu kaliwat. Tug nepikeun tilu pasukan tepung dipuncak gunung, hasilna nihil sama nihil sama sakali.
  Haritateh geus liwat tiwanci magrig, kaayaan dipuncak gunung estuning tiis luar biasa. Tenda2 geus diadegkeun deui, juru masak keur meumeujeuhna sibuk nyiap-keun sarapan keur peuting.
  Hawu-hawu dadakan ting gale-bur, nyiarkeun aroma kadahaan kamana-mana.
  Karagajaya katut kiJayapertala katembong dariuk luheun tunggul bari ngariung durukan, luhureun-nana uncal menang nyisit keur diguang-guling nimbulkeun rasa lapar nu pohara.
  Keur kitu ngadadak hulujurit sungkem bari nyarita.
  "Aya laporkeun, gusti senapati."
  "Pokpok nyarita."
  "Simabdi kaleungitan regu tum-bak."
  "Sabaraha regu, jeung andika ti barisan mana?"
  "Abdi barisan landakwesi, sedeng nu kakantung saregu nu sadayana 50 urangan."
  "Naha bet bisa papisah?"
  "Tadi sabada leureuh regu tumbak aya nu muriang, ku reren-cangannana diarantosan bari di-pariksa sedeng abdi neraskeun lumampah sareng pasukan sanesna. Mung aneh, sababaraha kali ditungguan regu tumbakteh taya ngurunyung."
  "Naha maranehna teu mere isarah?"
  "Henteu, sun."
  Dua senapati silih leret, nusejena oge pon kitu deui.
  Samameh aya nu nyoara ngada-dak dilandeuh aya nu ngabulubur semu hejo. Nyaeta pisan apuy cinarekan mangrupa isarah yen aya bahaya.
  Salarea kontan curinghak, laju tuptop kana masingae pakarangna laju lalumpatan kapalebah datang-na isarah. Tapi kusbab poek, pasu-kanteh teu bisa gancang, sedeng pana seuneu teu katembong deui ukur sakali-kalina. Tungtungna pasukan ngaharunted dihiji tempat, cahya obor jeung ajug ting galebur nyaangan eta patempatan.
  "Kumaha?"
  "Tadimah siga didieu."
  "Bener. Tapi naha ngan sakali, sakurang2na dua Tilu kali."
  "Pasti aya nu teu beres."
  Salarea waspada, pasukan bage-rak deui nyalusur tonggong gunung, KiRagajaya katut KiJaya-pertala geus ngalugas masing2 pa-karangna. KiRagajaya Ngalugas gobang, sedeng kiJaya petala Keris Nagabumi. NU DISEBUT keris Nagabumiteh nyaeta Keris nu boh ukuran jeung gedena meh sarua jeung pedang, sarta elukna aya kana 7na.
  Keur kitu dipalebah batu gede aya nu ngagorowok, dua sena langsung ting jorelat. Muru kalebah datangna sora, kasampak sababaraha urang prajuritna keur ngagugulung hiji jalma horeng kiSugal nu tadi kapiuhan, kiwari manehna geus lilir awakna panas bitisna masih bareuh.
  "Prajurit! Naon nugeus kajadian?
  KiRagajaya tumanya, nuditanya angur ngagibrig bari humarurung.
  "Katingalna inyana nincak hileud beureum."
  Ceuk regu mangala. Bari ngopres bitisna kiSugal sanggeus dibalur ku obat pamunah racun.
  "Sugal, mana nu sejena?" ceuk ki-basandewa, minangka komandana kiSugal.
  "Kabeh... ka... kabeh bi... binasa!"
  "Naha ku pihak gorombolan?"
  Nuditanya angur humarurung, beunegtuna euweuy sakujur awak-na mani nyongkab.
  Sanggeus gegerungan cukup lila, kiSugal nunjuk kabiwir gawir.
  "Naha maranehna murag kabalungbang? KiRagajaya tumanya deui, "Coba pariksa dijero balungbang naha aya naon?"
  Sababaraha urang prajurit jleng kahandap kapalebah batu nu nonjol.
  "Gusti didieu aya guha, sareng..."
  Siga nu keur lomba, dua senapa-ti ting jorelat kahandapeun balungbang nu ngagawir cukup jero.
  Barang breh teu kira2 ngaranjug-na sabab tidinya geus gempar ku kumayit nu rata-rata geus teu utuh anggota badana, siga geus direweg kuhewan buas. Nu leuwih pikangenesen, didasar balungbang numpuk sababaraha layon numa-sih kaambeu ku hanyirna getih.
  "Gusti, guhateh jero pisan."
  Dijero guha sababaraha urang prajurit tinggorowok, kiRagajaya katut jaya pertala arasup bari ngangkat masing2 oborna.
  Nyaan guhateh jero, sakuliling bungkingna dina cadas.
  "Urang bagi tugas." kiRagajaya ngagerendeng.
  "Memang kudu kitu."
  "Kiadi nu kakenca, akang nu ka-katuhu."
  Geus sarapuk kitu duanana langsung ngabagi diri, 20 milu ka kiRagajaya 20 urang deui milu Ka kiJayapertala. Sesesana ngajaga diluareun guha, sarta nu panglobana dibiwir jurang bari ngubaran kiSugal.
  Beuki lila guhateh beuki lega, diditudidi loba lukut jeung stalaktip, tepikeun ka ahirna dua rombongan manggihan cahaya jeung hiukna angin.
  Basa kaluar guha balebat geus hibar, kadenge hayam leuwung kongkorongok. Tikaanggangan bet katembong perentulna suhunan2nan imah.
  KiRagajayakatut Jayapertala, molohok teu sangka ditempat nu kalingkung batu-batu cadas bet aya hiji pakampungan.
  "Gusti, rupina ieu pangintes markasna gorombolan topeng wadjateh?"
  "Bisa jadi," bari dongko handap-eun batucadas nu ting jalegir.
  "Naha bade diserbu ayeuna?"
  "Tungguan caang. Bari ngumpul-keun tanaga. Samemeh aya paren-tah ulah aya nu miheulaan bage-rak, menta bantuan kanu diluar sangkan asup. Utamana pasukan panah nu dipingpin kuSedahurip."
  "SiHulu jurit unggeuk, lalaunan ngundurkeun diri rek ngalaksana-keun tugas tisenapati.
  Sabot nunggu kaayaan caang, nusejena siaga tinggal ngadenge parentah langsung bagerak.
  Bareng jeung meletekna panon poe, pasukan panah katut jampari-ng datang lobana moal kurang ti 200 personil.
  Sababaraha diantarana geus ngadukan, sawareh deui nyiap-keun minyak panah geus diakaro-kang.
  Ngan samemeh apuy cinarekan, dilempagkeun Jayapertala maju kahareup.
  "Kaula panasaran kanu geus nyerang regu landak weusi, ceuk prajurit nu salamet maranehna diserang kuBuganghapa."
  "Mustahil!" Bugang hapa uku aya nadongeng."
  "Basa kamari manehna masih panas, ayeuna geus 80% cager. Omogannana tangtu masih bisa dipercaya."
  "Terus kahayang anjeun kumaha?"
  "Kaula hayang mastikeun heula dieta pakampungan, naha aya naon."
  KiRagajaya unggut2an, terus nyarita.
  "Lamun kitu terserah, tapi kade sing ati-ati."
  "Jakasasana, ranggaseta milu ka-kaula. Bawa regu anjeun..."
  "Mannga"
  Jakasasana jeung Ranngaseta narurut, saharita sababaraha jirim ting aeungku muru pakampu-ngan, pangheula Jayapertala, ditema ku dulu jurit katut 1d prajurit.
  Beuki lila beuki deukeut, malah tepi ka pakarangan hiji imah. Tapi tetela tiiseun, salarea bagerak nurutkeun elmu kamiliteran, tiap imah sup bari teu weleh caringcing. Ngan sanggeus dikotektak, kampungteh kosong. Rupana panghunina geus ngungsi, smemeh pasukan pamarentah datang.
  "Kacirina ieu kampung geus dikosongkeun."
  "Terus kumaha?"
  "Luyu jeung rencana, duruk! Ieu pakampungan kudu dimusnahkeun nepi karata, hayu!"
  "Tahan!" Ranggaseta ngadadak megatan.
  "Aya naon deui?"
  "Tingal..."
  Curukna ngacir kahiji wawangu-nan. Katembong didinya aya saba-baraha jirim keur ngawaskeun.
  Jayapertala maju, dituturkeun ku nusejena. Geus aya hareupeun pan-to, jakasasana uluk salam.
  "Naha andika pribumi dieu kam-pung?"
  Euweuh nu nembalan, tapi kaciri lima jirim jalmateh arusik mere reaksi.
  "Hey, andika ngadenge teu? Coba andika kaluar, pakarang tunda sabab lamun henteu awak andika pasti burakrakan!"
  Anger taya nu ngajawab, tungtu-ngna kiJayapertala ngisarahan sangkan bagerak. Tilu urang asup, nu hiji ngadobrak nudua ngokang tumbak siap ditojoskeun.
  "Braakh...!!!"
  Teuing naon nu geus kajadian, nyaho2 tiluanana marental deui kaluar siga aya nu ngabaangkeun.
  Salarea kaget, kiJayapertala langsung luncay kajero dituturken ku ;akasasana jeung Ranggaseta.
  Ngadadak aya leungeun ngahiuk rek nampiling. JAKAsasana ngelok bari ngirimkeun panimpug-na kana dada siPanyerang.
  "Bukk!" Kena sijalma bati ngagi-geg bari gegerem teu beda tiajag leuweung.
  "Creb!"
  Memencos Keris Nagapertala tembus kana jajantung eta jirim, tapi basa rek dicabut pageh luar biasa. Sedeng katembong eta jirim ngababukeun leungeuna.
  Jayapertala kapaksa ngalepaskeun cekelannana. Terus mundur babarengan jeung nutiluan, kaget liwat saking ningal
eta jirim. Matana hurung, sakujur awakna bareuh semu biru sedeng uratna kalaluar teu beda akar.
  "Mundur Jayapertala ngarowok, salarea nurut jlungjleng mundur. Orokaya baturna kurang rikat, tak-tana kakacekel manten terus dibawa kajero.
  "Aaauughhh...."
  Kadenge koceak dengekna disusul ku sora nu barang gayem, tembong tina kalangkangna siPrajurit pada ngareweg.
  "Bugang hapa!"
  "Jadiii..."
  "Lepaskeun apuy cinarekan kaluhur, Ieu kampung kudu dimusnahkeun.
  "Belesat...!" Panah seuneu lang-sung melesat kajomantara.
  "Brenggg..."
  Lir sabubuhan kapinis, panah seuneu langsung rabeng kajomanta-ra terus nutug naranceb dina suhu-nan imah nepi karentul teu beda cucuk.
  Gurr... sakeudeung ge, imahteh harurung. Tuluy ngabbela, langit nu geus caangteh beuki hibar ku seuneu nu ngagedur.
  "AAuugghhhh...."
  Aya nu ngaur semu ngagerem, sababaraha jirim tembong lalumpatan bari dibulen seuneu. Terus blagbligblug labuh, seuneu tulut ngabebela ngakan awakna nepi kautung.
  "Saha etateh?"
  "Bugang hapa!"
  "Bugang hapa? Naha andika yakin?"
  "Yakin, sih henteu. Tapi nilik pisik jeung ciri2na memang kitu."
  "Jadi lamun kitumah ucapan siPrajurit nu tadi slametteh bener?"
  "Jayapertala unggeuk, bari ngadeukeutan kiSugal nu geus rada tenang tatuna geus kempes, perah hileud beureum geus punah.
  "Najan urang teu mangihan kaum bromocorahna, mudah2an ku musnahna ieu kampung gorom-bolan Topeng Iblisteh teu ngaraja lela teuing."
  "Naha pnyalusuran seret kadieu?"
  "Saperti kuandika geus kabandu-ngan ieu gunung geus hampir ka sakrak kabeh, tapi hiji ge taya nu kapanggih! Ukur ieu kampung nu jadi saksi nusiganamah memang tempat panyi-cingannana. Hayu!"
  Dijajapkeun ku sangsurya nu beuki luhur pasukanteh bagerak deui, ayeunamah nurugtug mudun nonggongan panon poe seja mulang karajapura.***
TAMAT

  KAAYAAN dirajapura beuki harengheng, ku musnahna markas gorombolan lain aman. Ieumah beuki harengheng ku munculna ka kacauan tiditu-tidieu, utamana nu dilakukeun ku pihakna gorombolan.
  Kumaha carios salajengna? Bandungan bae sambungan ieu carios tina episode siTapak Banyu Bajra, nu ngeceskeun kumaha ketak paripolahna Angkawijaya katut nu sejena.
  Masalah nagara mangkin pelik kumunculna hiji pasukan, nuhayang nyieuhkeun ratu Citra Dewi.
Cag!

...